Energieopslagsystemen (EOS) als nieuw verdienmodel niet zonder risico’s: een paar tips

Agrarisch 13 jun 2023 5 minuten

Berry Looijen, technisch specialist bij Avéro Achmea, bezoekt regelmatig agrarische bedrijven en ziet een nieuwe trend: “Vaak is de netcapaciteit te beperkt voor de door agrarische bedrijven opgewekte hoeveelheden energie. Zij kiezen dan voor het opslaan van hun energie. Handig voor eigen gebruik als er geen zon is. Maar er valt ook mee te handelen. Energiemarkten betalen namelijk gretig voor extra energie op piekmomenten en als de zon niet schijnt. Een compleet nieuw verdienmodel voor agrariërs.”

De opslag van energie kent serieuze risico’s
Lithium-ion batterijen en accu’s kennen we van bijvoorbeeld de accuboor (0,1 kWh), de elektrische fiets (1 kWh) en de elektrische auto (75 kWh). Bij steeds meer agrarische bedrijven variëren de energieopslagsystemen van koelkastformaat tot meerdere zeecontainers met een vermogen tot wel 5 MWh. “Dan staat er serieuze chemie op je bedrijf”, zo stelt Berry. “Accu- en batterijsystemen bestaan uit (brand)gevaarlijk lithiumverbindingen. Deze kunnen bij brand als giftige gassen en dampen vrijkomen. Als je energie in grote hoeveelheden opslaat zoals bij een agrarisch bedrijf, dan zijn dit factoren om serieus rekening mee te houden.”

Een energieopslagsysteem installeren? Houd hier dan rekening mee:
• Kies een buitenlocatie op veilige afstand van mens en dier
• Tref ook andere maatregelen zoals branddetectie, watercapaciteit en BMS
• Volg de juiste normering om onderlinge verschillen tussen partijen te voorkomen
• Met een goede voorbereiding zorgen we samen voor een veiligere agrarische bedrijfsvoering
• Veel gestelde vragen

Kies een buitenlocatie op veilige afstand van mens en dier
Energieopslagsystemen brengen risico’s met zich mee. “Brand is het eerste om alert op te zijn”, zegt Berry. “De rookgassen die dan vrijkomen zijn zeer giftig. Kijk bij het kiezen van een locatie al naar welke kant eventuele rook op kan gaan. Je wil dit weghouden van mens en dier. Daarnaast geeft het blussen met water bij dit soort branden een verontreiniging met flinke milieuschade. En zo’n brand kan zichzelf dagen in stand houden. Ook wel ‘thermal runaway’. Nauwelijks te blussen, hooguit koelen.” Berry benadrukt: “Houd energieopslagsystemen vooral op veilige afstand van je agrarische bedrijfsvoering en van plekken met mensen. Is er onvoldoende ruimte, denk dan na over andere oplossingen. Zoals een betonnen tussenscherm dat er voor zorgt dat hitte bij brand geen gebouw kan aanstralen.”

Tref ook andere maatregelen zoals branddetectie, watercapaciteit en BMS
“De juiste locatie kiezen en zorgen voor de aanwezigheid van branddetectie met een passend blussysteem is iets wat je vooraf kunt regelen", vervolgt Berry. “Om een energieopslagsysteem gecontroleerd uit te laten branden, is het bijvoorbeeld slim als je de container vol water kan zetten. Daar heb je dan wel de juiste aansluitingen en voldoende watercapaciteit voor nodig.” Nog een tip van Berry: “Met een goed batterijmanagementsysteem (BMS) heb je inzicht en invloed op de staat en de levensduur van je batterijen. Je leverancier kan je helpen met instellen en uitleg geven over het gebruik ervan. Dit levert je een veiliger energieopslagsysteem op.”

“ Maak bij de aanleg van een energieopslagsysteem gelijk een calamiteitenplan. Leverancier, brandweer en risicodeskundige kunnen daarbij helpen. ”

Volg de juiste normering om onderlinge verschillen tussen partijen te voorkomen
Een gewaarschuwd mens telt voor 2 en 2 weten meer dan 1. Zo werkt het ook bij dit soort investeringen. Net als bij de aanleg van zonnepanelen heb je als opdrachtgever met veel verschillende partijen te maken. “Overleggen met een leverancier, bouwer, installateur, energiehandelaar, verzekeraar, dat kan lastig zijn”, weet Berry uit ervaring. “Zeker als ze elkaar tegenspreken of geen kennis hebben van een agrarische bedrijfsvoering. Regelgeving loopt daarbij vaak achter de markt aan. Maar komt er natuurlijk wel aan. Normering voor een energieopslagsysteem (PGS37-1), oplevering, branddetectie en een calamiteitenplan, het is allemaal in de maak. Een vergunningsplicht is er nu nog niet, maar er zijn al wel gemeentes en provincies die vragen om de aanleg van een energieopslagsysteem te melden.”

Met een goede voorbereiding zorgen we samen voor een veiligere agrarische bedrijfsvoering
Is uw agrarische relatie van plan om een energieopslagsysteem te installeren? Bespreek dan ruim op tijd het ontwerp en deel de hierboven genoemde nuttige tips. Of breng uw relatie in contact met een risicodeskundige van Avéro Achmea. Met de juiste keuzes en maatregelen zorgen we samen voor een veiligere agrarische bedrijfsvoering.

Veel gestelde vragen

Zijn alle energieopslagsystemen hetzelfde?

Nee, er zijn juist veel verschillende soorten energieopslagsystemen op basis van lithium-ion. Bijvoorbeeld: LCO, LMO, NMC, LFP. Alle systemen zijn erop gericht om energie op te slaan en weer af te geven. Maar elk systeem heeft weer andere eigenschappen. Zo kan er een verschil zijn in de gevoeligheid en de kans op een thermal runaway.

Zijn er onbrandbare energieopslagsystemen?

Nee, er zijn geen onbrandbare energieopslagsystemen. Opgeslagen energie kan onbedoeld vrijkomen. Daarom is het belangrijk om bewuste keuzes te maken en daar de juiste mensen en partijen bij te betrekken.

Aan welke normen moet een energieopslagsysteem voldoen?

De overheid werkt aan normen, zoals PGS37-1 (februari 2022). Een energieopslagsysteem is onderdeel van de elektrische installatie en moet voldoen aan NEN 1010. Batterij-energieopslagsystemen moeten voldoen aan NEN 4288. Omdat energieopslagsystemen vrij nieuw zijn, is de verwachting dat de normering zich verder ontwikkelt.

Wie moet je informeren voor het plaatsen van een energieopslagsysteem?

Informeer de vergunningverlener (gemeente of provincie), netbeheerder, verzekeraar en brandweer. Zorg met hen voor een noodplan, zodat vooraf duidelijk is wie welke actie kan en moet ondernemen. Bijvoorbeeld bij een calamiteit zoals brand.

Waar kunnen energieopslagsystemen het beste staan en wat is een veilige afstand tot een gebouw?

Kleine energieopslagsystemen van minder dan 130 kWh kunnen binnen staan:
• Plaats deze in een eigen brandcompartiment, dat minimaal 60 minuten brand kan weerstaan.
• Plaats geen vitale processen of andere installaties in deze ruimte, zoals een elektraverdeler, klimaatcomputer of noodstroomaggregaat.

Plaats een energieopslagsysteem groter dan 130 kWh buiten:
• Kies voor een veilige afstand:
- 5 meter afstand bij een systeem van 130 tot 500 kWh
- 10 meter afstand bij 500 kWh tot 5 MWh
- 15 meter afstand bij meer dan 5 MWh
• Door het plaatsen van een betonnen wand maak je een extra brandscherm, waarmee je de invloed van warmte of brand op een gebouw kunt verminderen. Denk ook aan andere gebouwen in de directe omgeving van jouw bedrijf.

Houd bij het plaatsen van een energieopslagsysteem ook rekening met omgevingsfactoren, zoals stof, vocht en gassen. De IP-klasse van het energieopslagsysteem geeft aan hoe dicht het systeem is voor stof en vocht. De IP-klasse zegt niets over bestendigheid tegen gassen, zoals ammoniak.

Welke invloed heeft een energieopslagsysteem op de aanwezige elektrische installaties?

Een energieopslagsysteem is een extra leverancier van stroom. Het is een uitbreiding van de elektrische installatie, naast de al aanwezige hoofdaansluiting en mogelijk ook de zonnepanelen en een noodstroomaggregaat. De technische installatie wordt zo op meerdere manieren gevoed met energie. Laat de installateur beoordelen of de technische installatie en de hoofdverdeler daar geschikt voor zijn.

Is een energieopslagsysteem geschikt als noodstroom?

Nee, een energieopslagsysteem is niet geschikt als noodvoorziening bij stroomuitval. Het opslagsysteem is niet altijd voldoende opgeladen om een werkproces van stroom te voorzien. Dit biedt onvoldoende zekerheid.

Heeft Avéro Achmea een overzicht van mogelijkheden voor preventie bij de aanleg van een energieopslagsysteem?

Onze preventie over energieopslagsystemen is in ontwikkeling. Met deze tabel geven we richting om brand, vandalisme, elektrische en mechanische schade te voorkomen.

Preventiemaatregelen voor energie opslagsystemen (vanaf 25 kWh)

	Vermogen van het energie opslagsysteem
Situatie	Tot 130 kWh	130 tot 500 kWh	500 kWh tot 5 MWh	Vanaf 5 MWh
Opleveringskeuring volgens NEN 1010	Ja	Ja	Ja	Ja
Buiten opgesteld	Ja (1)	Ja	Ja	Ja
Minimale afstand tot bebouwing		5 meter	10 meter	15 meter
Betonnen brandscherm			Ja (2)	Ja
Drukontlasting	Ja	Ja	Ja	Ja
Aanrijbeveiliging	Ja	Ja	Ja	Ja
Branddetectierook	Ja	Ja	Ja	Ja
Branddetectie CO			Ja	Ja
Blussysteem in container		Ja	Ja	Ja
Stortz-koppeling		Ja	Ja	Ja (3)
Minimale aanwezigheid van bluswater voor 4 uur	Ja	Ja	Ja	Ja
Calamiteitenplan		Ja	Ja	Ja
Batterijmanagementsysteem	Ja	Ja	Ja	Ja
Dataopslag		Ja	Ja	Ja
Onderhoudscontract			Ja	Ja

1) Binnen, mits brandcompartiment voor minimaal 60 minuten tegen branddoorslag en brandoverslag. Niet bij bedrijfskritische installaties en dierverblijven.
2) Vanaf een vermogen van 1 MW.
3) Op minimaal 5 meter afstand van het energieopslagsysteem.